Βασιλική Πιτούλη στην «Α»: «H λογοτεχνία πλουτίζει μοναδικά τον άνθρωπο»

Eκπαιδευτικός δευτεροβάθμιας, οικονομολόγος και φιλόλογος. Η κυρία Βασιλική Πιτούλη συγγραφέας 12 βιβλίων, μου δίνει μια συνέντευξη ξεχωριστή και ενδιαφέρουσα.

Μιλάμε για το βιβλίο της «Η Κουζίνα της αγάπης» αλλά και για το: «Μαντώ Μαυρογένους: Mια Μυκονιάτισσα στον βωμό της ελευθερίας», εκφράζοντάς μου ταυτόχρονα και μια πικρία της.

Η κυρία Πιτούλη καθ’ όλη τη διάρκεια της συνέντευξής μας με εντυπωσιάζει. Ο δυναμικός της χαρακτήρας και ο ελεύθερος λόγος της με συγκινούν ιδιαίτερα.

Μιλάμε για τις πηγές έμπνευσής της, για τις δυο πρωταγωνίστριες του βιβλίου της, Σύρμω – Λίνα, στο: «Η Κουζίνα της Αγάπης», για τη σχέση μάνας – κόρης αλλά και για τη θέση του βιβλίου στη χώρα μας.

Η κουβέντα μας ξεκινάει κι εγώ δεν έχω παρά να σας αφήσω να την απολαύσετε και να συγκινηθείτε… αλλά και να νιώσετε, ίσως…τα ίδια συναισθήματα που βίωσα κι εγώ.

Συνέντευξη Κατερίνα Φραγκουλάκη

«Η Κουζίνα της Αγάπης». Μιλήστε μας για το βιβλίο σας…

Είναι ένα σύγχρονο κοινωνικό μυθιστόρημα. Δεν είναι όμως απλά ένα γυναικείο μυθιστόρημα. Έχει πάρα πολλά στοιχεία και για την πολιτική κατάσταση του τόπου τα τελευταία χρόνια. Ξεκινάει το 2013 και φτάνει μέχρι το 2015. Καλύπτει εκείνη την κρίσιμη περίοδο με την πρωθυπουργία του Αλέξη Τσίπρα, γιατί αναφέρω πολλά τέτοια στοιχεία μέσα. Τσίπρας, Βαρουφάκης κ.λπ. Και βέβαια, από την άλλη, είναι και ένα μυθιστόρημα γυναικείο. Από την άποψη ότι εστιάζει στις ανθρώπινες σχέσεις με έμφαση στις οικογενειακές, στις ερωτικές και ευρύτερες, γιατί δυο κεντρικές ηρωίδες είναι δυο αδερφές. Και αυτών η ματωμένη σχέση τίθεται σε πρώτο πλάνο. Η πολύ βαθιά -γιατί έτσι κι αλλιώς δυο αδερφές δεν μπορούν να έχουν επιφανειακή σχέση- και προβληματική σχέση που τις ενώνει.

Τι στάθηκε η αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου;

Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αφορμή. Είναι η ανάγκη μου να αφηγηθώ ιστορίες. Και πάντα βρίσκομαι σε αυτή τη θεματολογία. Σχέσεις, οικογενειακές, φιλικές, ερωτικές. Γυναικεία ταυτότητα επίσης. Είναι ένα κυρίαρχο θέμα στη λογοτεχνία μου, γιατί έχω γράψει πια 12 βιβλία. Να εμβαθύνω στην τόσο σύνθετη γυναικεία ταυτότητα. Και να τονίσω επίσης ότι και η μητρότητα αποτελεί κυρίαρχο θέμα σε αυτό το βιβλίο. Η μητρότητα με τις πάρα πολλές πλευρές της. Γιατί, μην ξεχνάμε, και η Μήδεια μάνα ήτανε.

Σύρμω και Λίνα. Δυο γυναίκες, δυο διαφορετικές ζωές. Περιγράψτε μου τις 2 αυτές πρωταγωνίστριές σας.

Ενώ προέρχονται από την ίδια οικογένεια, άρα έχουν πάρα πολλά κοινά βιώματα, η ζωή τους εξελίχθηκε με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Η Σύρμω είναι μια συνηθισμένη γυναίκα της διπλανής πόρτας. Σκεπτόμενη βέβαια και με βαθιές ευαισθησίες. Αλλά ακολούθησε το γάμο, τη μητρότητα, την οικογένεια. Χώρισε. Πέρασε πολλά. Έκανε μια -ας το πούμε- καριέρα στην εκπαίδευση και έχει βρει τώρα έναν καινούργιο σύντροφο. Αυτό είναι το βιογραφικό της εν τάχει.

Η Λίνα ακολούθησε εντελώς άλλον δρόμο. Πήγε στο εξωτερικό. Μπήκε στα media και έγινε πρώτη κυρία της ενημέρωσης. Η περίφημη… «σκύλα» όμως. Με σκληρότητα. Η οποία βέβαια σκληρότητα μασκαρεύει τη βαθιά της ανασφάλεια.

Διαβάζοντας το βιβλίο, νιώθω πως πρωταγωνιστεί η σχέση μάνας – κόρης.

Έχετε απόλυτο δίκιο.

Κατά πόσο μια μάνα, πιστεύετε μπορεί να επηρεάσει τη ζωή αλλά και την εξέλιξη ενός κοριτσιού;

Θεωρώ ότι η σχέση μάνας – κόρης και το λέω συνειδητά γιατί είμαι φυσικά κόρη μάνας, όπως όλες οι γυναίκες, είμαι αδερφή, είμαι και μάνα με δύο κόρες, άρα το έχω δει το έργο από όλες τις πλευρές, είναι μια απερίγραπτα βαθιά και δυνατή σχέση. Καμία άλλη σχέση ανθρώπινη δεν συγκρίνεται με αυτήν. Γιατί σίγουρα περιέχει ανταγωνισμό. Έχει όμως και μια μοναδική βαθιά συμπόνια που μόνο η μάνα για την κόρη μπορεί να νιώσει. Αυτά τα δυο είναι που χαρακτηρίζουν κυρίως αυτή την πολύ σημαντική ανθρώπινη σχέση. Και σίγουρα σημαδεύεται η κόρη από τη μάνα. Με θετικό και με αρνητικό τρόπο. Η μάνα δηλαδή μπορεί να λειτουργήσει είτε ως παράδειγμα προς μίμηση είτε ως παράδειγμα προς αποφυγή.

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου σας αναφέρεται η εξής έκφραση, που με άγγιξε ιδιαίτερα: «Κάποιοι λεκέδες μένουν ανεξίτηλοι…». Μένουν τελικά;

Ναι σίγουρα. Τα βαθιά μας βιώματα μένουν ανεξίτηλα. Αλλά μετά στο χέρι μας είναι να τα γυρίσουμε σε μια θετική οπτική. Να συγχωρέσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους. Αυτό είναι το ζητούμενο στη ζωή.

Μιλήστε μας για τις πηγές έμπνευσής σας.

Πηγές έμπνευσής μου, είναι τα βιώματά μου μακράν. Η φαντασία μου, που έχει ανάγκη να εκτονωθεί και να εκφραστεί μέσω της λογοτεχνίας. Ο κοινωνικός μου περίγυρος. Όλα όσα έχω ακούσει και έχω ζήσει έμμεσα μέσω των φίλων, όλου του κοινωνικού μου περίγυρου πλέον. Και τα διαβάσματά μου…

Με αφορμή κάποια έκφρασή σας στο βιβλίο, τα παιδιά είναι τελικά «η πιο γλυκιά υπόσχεση του κόσμου»;

Ναι, ναι. Για τον γονιό το παιδί πρέπει να είναι η πιο γλυκιά υπόσχεση για ένα μέλλον φωτεινό. Στο παιδί βλέπεις τη συνέχεια της δικής σου ζωής. Όχι απαραίτητα όμως να το ποδηγετήσεις και να το κάνεις να γίνει ένα ομοίωμα του εαυτού σου. Καθόλου. Πρέπει να αποδεχτείς τη δική του αυθυπαρξία και το δικαίωμα να ακολουθήσει το δικό του δρόμο.

Πιστεύετε πως στην Ελλάδα το βιβλίο έχει τη θέση που του αρμόζει;

Μετά από 12 βιβλία που έχουν εκδοθεί και έχουν κυκλοφορήσει στα βιβλιοπωλεία και ασκώντας ταυτόχρονα και το επάγγελμα -το λέμε και λειτούργημα- του εκπαιδευτικού δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που δεν είναι καθόλου εύκολο καθώς είσαι μέσα σε εφήβους και προσπαθείς να επιβιώσεις και να τους δώσεις και κάτι παραπάνω, πιστεύω πως το βιβλίο δεν είναι στη θέση που του αρμόζει στην Ελλάδα. Το κράτος δεν το βοηθάει καθόλου. Και πιστεύω ακράδαντα ότι αν οι Έλληνες διάβαζαν περισσότερο, θα είχαμε μια καλύτερη Ελλάδα. Οι Έλληνες δεν διαβάζουν δυστυχώς. Κάποιοι λένε ότι για αυτό ευθύνεται ο καλός καιρός. Ότι έχουν ανάγκη να είναι έξω. Δεν είναι όπως οι βόρειοι λαοί που είναι κλεισμένοι μέσα και διαβάζουν. Δεν είμαι σίγουρη αν είναι μόνο αυτός ο λόγος. Υπάρχει έτσι μια αντίληψη ότι τα ξέρουμε όλα. Δεν είναι όμως έτσι. Το διάβασμα σίγουρα ωφελεί τον άνθρωπο. Τον εκπολιτίζει, τον ανεβάζει. Οπότε ας φροντίσουν να διαβάσουν λίγο περισσότερο οι συμπατριώτες μας. Το κράτος όμως δεν βοηθάει, όπως σας είπα.

Και θα ήθελα να αναφέρω και κάτι, που με κάνει να νιώθω πίκρα. Έχω γράψει 12 βιβλία. Έχουν κάνει την πορεία τους. Μακάρι να γράψω κι άλλα τόσα, κι άλλα τόσα… Αλλά έχω γράψει και μια ιστορική μυθοπλασία για τη Μαντώ Μαυρογένους, αυτή την εμβληματική ηρωίδα της μεγάλης ελληνικής επανάστασης. Το βιβλίο φέρει τον τίτλο «Μαντώ Μαυρογένους: Mια Μυκονιάτισσα στον βωμό της ελευθερίας». Σε οποιαδήποτε άλλη προηγμένη ευρωπαϊκή χώρα να είχα γράψει ένα τέτοιο βιβλίο, θα το αγόραζε το κράτος να το μοιράσει στις βιβλιοθήκες. Εδώ τίποτα από όλα αυτά δεν γίνεται. Και δεν έχουν γραφτεί πολλά για τη Μαντώ Μαυρογένους, μια φοβερή ηρωίδα που θυσίασε την τεράστια περιουσία της για τον αγώνα, θυσίασε στην κυριολεξία τα πάντα. Γιατί να μην προβάλλονται τέτοια πρότυπα; Και να φαίνονται μόνο τα αρνητικά, τα άσχημα και τα άθλια; Το κράτος δεν έπρεπε να αγοράσει αυτό το βιβλίο; Πόσο ήταν; Δεν ήταν δαπάνη τεράστια και να το μοιράσει στις βιβλιοθήκες; Τίποτε από όλα αυτά δεν έγινε όμως.

Κλείνοντας, κυρία Πιτούλη, είστε εκπαιδευτικός. Σε μια εποχή που το διαδίκτυο πρωταγωνιστεί στη ζωή των εφήβων, πώς μπορούν οι γονείς να πείσουν τα παιδιά να αγαπήσουν το κόσμο των βιβλίων;

Αυτό με έχει απασχολήσει κι εμένα κυρία Φραγκουλάκη, όσο δεν φαντάζεστε. Ήμουν ένα παιδί του διαβάσματος. Όχι υποχρεωτικά, του υποχρεωτικού σχολικού διαβάσματος όσο του εξωσχολικού διαβάσματος. Πιστεύω ακράδαντα ότι η λογοτεχνία πλουτίζει μοναδικά τον άνθρωπο. Είναι μάνα για τον άνθρωπο η λογοτεχνία. Είναι τυχερά τα παιδιά που έχουν αυτή την προδιάθεση, γιατί παίζει ρόλο και η προδιάθεση. Είναι τυχερά τα παιδιά που μεγαλώνουν σε σπίτι με βιβλία. Δυστυχώς δεν μεγαλώνουν όλα τα παιδιά σε σπίτια με βιβλία. Μεγαλώνουν σε σπίτια με τηλεοράσεις. Μεγαλώνουν σε σπίτια με αδιάφορους γονείς. Με κακούς γονείς. Με φρικτούς γονείς. Δεν θέλω να σταθώ σε αυτά. Θεωρώ ότι όσο άσχημα κι αν είναι τα φαινόμενα, μακροσκοπικά έχει βελτιωθεί, βελτιώνεται η κατάσταση. Μακροσκοπικά, γιατί υπάρχει και η τάση να εξιδανικεύουμε το παρελθόν. Το παρελθόν ήταν απολύτως βάρβαρο. Και παγκόσμια και στην Ελλάδα, στη χώρα μας. Δεκαετία ‘50 ας πούμε, η Ελλάδα σπαραγμένη από έναν εμφύλιο, φρικτή κατάσταση…

Και μην πέσουμε στην παγίδα να εξιδανικεύσουμε το παρελθόν. Τότε όμως ίσως ήταν λίγο πιο απλά τα πράγματα. Τα παιδιά διάβαζαν, όσα μπορούσαν να το κάνουν αυτό. Σήμερα τα παιδιά δεν διαβάζουν.

Τι ρόλο παίζουν οι γονείς σε αυτό, πιστεύετε;

Εγώ ρίχνω μεγάλη ευθύνη στους γονείς. Φοβερή ευθύνη, γιατί έχω δει ό,τι μπορείτε να φανταστείτε από γονείς, όντας 35 χρόνια εκπαιδευτικός. Όχι ότι απαξιώνω το σχολείο. Καθόλου. Το σχολείο έχει την ευθύνη και τον ρόλο του. Αλλά ο εκπαιδευτικός παίρνει έτοιμο υλικό από το σπίτι. Οπότε εκεί πάνω δουλεύει. Αν το υλικό είναι «τραυματισμένο» από το σπίτι ή δεν το προσέχουν καλά το παιδί ή δεν του δίνουν αυτά που πρέπει, τι θα πρωτοκάνει και ο εκπαιδευτικός;

Όσο για το αρχικό ερώτημά σας, για το πώς οι γονείς μπορούν να πείσουν τα παιδιά να αγαπήσουν το βιβλίο, να κοιτάξουν πρώτα τον καθρέφτη τους! Αυτό προτείνω και μάλιστα με έμφαση. Γιατί υπάρχουν γονείς αδιάφοροι. Και γονείς κακοί, δυστυχώς. Ας κοιτάξουν λοιπόν βαθιά τον καθρέφτη τους, να δουν τι είναι. Να διαβάζουν και οι ίδιοι. Μόνο δίνοντας το καλό παράδειγμα βελτιώνονται τα παιδιά, με τίποτε άλλο. Όχι με φωνές, ούτε με λόγια. Με παράδειγμα. Αν οι γονείς λοιπόν είναι σωστοί, είναι έτσι όπως πρέπει, θα βοηθήσουν και τα παιδιά τους να γίνουν αντίστοιχα.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Βασιλική Πιτούλη είναι γεννημένη στον Βόλο.

Εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, φιλόλογος και οικονομολόγος.

Έχει διδάξει στα Τοσίτσεια – Αρσάκεια Λύκεια και έχει αποσπαστεί στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.

Για τέσσερα χρόνια ήταν υπεύθυνη Σχολικής Βιβλιοθήκης. Έχει ασχοληθεί με βιβλιοπαρουσίαση και βιβλιοκριτική, ενώ άρθρα και διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες, περιοδικά και στο διαδίκτυο.

Για πολλά χρόνια έκανε βιβλιοπαρουσίαση και αρθρογραφία στις σελίδες της ΑΜΑΡΥΣΙΑΣ. Ποιήματά της έχουν συμπεριληφθεί σε ποιητικές ανθολογίες. Έχει ασχοληθεί με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, έχοντας διατελέσει γραμματέας της Σχολικής Επιτροπής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Δήμου Κηφισιάς, ενώ έχει διδάξει αφιλοκερδώς στη Σχολή Γονέων του ίδιου Δήμου.

Είναι συγγραφέας 12 βιβλίων.