«Δεν πρέπει να παίρνουμε τον εαυτό μας πολύ σοβαρά ως οντότητα. Πρέπει να το κάνουμε ως επιλογές, ως αποφάσεις και ως στίγμα. Αλλά όχι να πιστεύουμε ότι είμαστε κάτι αξιοσημείωτο»
Συνέντευξη: Αράπογλου Γιώργος
Σε μια από τις πιο δημιουργικές περιόδους της ζωής του, ο Θέμης Καραμουρατίδης, ο πιο επιτυχημένος συνθέτης της γενιάς του, παραμένει προσγειωμένος, διατηρεί τις ανησυχίες που είχε από την εποχή που έκανε τα πρώτα του βήματα, εργάζεται σκληρά και με πάθος και δεν σταματά να ονειρεύεται. Μιλώντας στην ΑΜΑΡΥΣΙΑ, μοιράζεται τις σκέψεις του για τον καλλιτεχνικό κόσμο σήμερα, την αγωνία του να μένει πάντα δημιουργικός, την πολιτική και τα social media, ενώ αφιερώνει μεγάλο κομμάτι της αναφοράς του στη σχέση ζωής με την Νατάσα Μποφίλιου και τον Γεράσιμο Ευαγγελάτο, με τους οποίους έδειξαν πως ο δρόμος της επιτυχίας περνάει πάνω από όλα από τον σεβασμό και την αγάπη γι’ αυτό που κάνεις και τους συνεργάτες σου.
Ο Νοέμβρης σου ήταν γεμάτος με πολλά και διάφορα ενδιαφέροντα. Τι δούλεψες όλο αυτό το διάστημα;
Μόλις ολοκληρώθηκαν οι παραστάσεις «Τα Λαϊκά του Θέμη» στον Σταυρό του Νότου με τη Μελίνα Κανά και την Κατερίνα Κούκα. Παράλληλα, έχω γράψει τη μουσική για τη θεατρική παράσταση «Το Έπος της Μαλάμως», ένα ολοκαίνουριο έργο του Νίκου Χαρλαύτη με τον Θανάση Αλευρά, κάνουμε προετοιμασίες για το μιούζικαλ «Απλή Μετάβαση» που ετοιμάζουμε με τον Γεράσιμο Ευαγγελάτο για το Εθνικό Θέατρο, δουλεύουμε όσα ετοιμάζουμε με τη Νατάσα (σ.σ. Μποφίλιου) για την Άνοιξη, που πάντα θα υπάρχει και θα είναι στην κορυφή. Επίσης, έγραψα το τραγούδι «Πιο Ψηλά» για την παράσταση της Ευριδίκης «Τι είδε το φεγγάρι;», ετοιμάζω κάποια τραγούδια με την Ελευθερία Αρβανιτάκη, έγραψα τη μουσική για τη σειρά «Πέτα τη Φριτέζα». Πρόσφατα κυκλοφόρησε το καινούριο τραγούδι με την Κατερίνα Κούκα και τον Γεράσιμο Ευαγγελάτο και μαζί θα κάνουμε έναν δίσκο.
Πού βρίσκεις χρόνο και έμπνευση να παντρεύεις εντελώς διαφορετικά πράγματα;
Χρόνο βρίσκω αποκλειστικά και μόνο γιατί οργανώνομαι. Τα πάντα έχουν τον χώρο και τον χρόνο που θα τα κάνω, γιατί αλλιώς δεν μπορείς να τα προλάβεις όλα αυτά. Η δημιουργικότητα και η έμπνευση προκύπτουν ακριβώς επειδή είναι τόσο διαφορετικά πράγματα μεταξύ τους. Το καθένα έχει το δικό του κομμάτι. Μια θεατρική παράσταση ενεργοποιεί άλλο κομμάτι του εγκεφάλου από το να γράψω έναν λαϊκό δίσκο. Ευτυχώς, επειδή έχουν όλες αυτές τις διαφορές, υπάρχει χώρος στην έμπνευσή μου για όλα!
Ποιες οι διαφορές τού να γράψεις για μια παράσταση, από το να φτιάξεις μια όπως την έχεις φανταστεί με τον συνεργάτη σου;
Είναι πολύ διαφορετικά. Έχουν άλλες δυσκολίες, ευκολίες και ευχαρίστηση. Το να γράψεις μουσική σε μια θεατρική παράσταση μού αρέσει γιατί υπάρχει ένας σκηνοθέτης, με τον οποίο φτιάχνεις μια ερωτική δημιουργική σχέση. Ουσιαστικά υπηρετείς το όνειρο κάποιου άλλου. Πολλές φορές θέλεις να συμπυκνώσεις όλη την ιδέα σε λίγες νότες. Άλλοτε οι μουσικές είναι συγκεντρωτικές, σε άλλες είναι πιο συγκεκριμένα τα μοτίβα, ανάλογα με την πλευρά που θέλεις να φωτίσεις, σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη και τις απαιτήσεις που έχει εκείνος. Στα τραγούδια, η σχέση με τον στιχουργό είναι πιο ίση δημιουργικά.
Από νεαρή ηλικία ακόμα είσαι σε μια σταθερά ανοδική πορεία. Σου δημιουργεί άγχος να παραμείνεις ποιοτικά ψηλά;
Θα μου το δημιουργήσει αν νιώσω παγιδευμένος στο να κάνω πράγματα που δεν θέλω. Έχω κέφι και αγάπη για τη δουλειά μου και μου αρέσουν αυτά που καταπιάνομαι. Το μοναδικό μου άγχος είναι μήπως πέσω στην παγίδα της μηχανικής δημιουργίας. Να γράψω κάτι γιατί πρέπει. Γιατί είναι παραγγελία στην οποία δεν έχω διάθεση να δώσω κάτι. Εκεί είναι κάτι που ελπίζω να το δω σύντομα και να αποχωρήσω.
Αυτή η στάση από τα πρώτα σου βήματα σε βοήθησε να χτίσεις τον χαρακτήρα σου;
Το βασικότερο στη δουλειά μας δεν είναι ούτε το μεγάλο μας ταλέντο, ούτε οι σπουδές μας. Με τη Νατάσα και τον Γεράσιμο δεν έχουμε κατέβει από τον Άρη. Έχουμε μια ειλικρίνεια και μια συνέπεια. Πρωτίστως έχουμε την ανάγκη να το κάνουμε εμείς. Όταν δεν έχω κάτι να πω και, παρ’ όλα αυτά, λέω, δεν είναι σίγουρο ότι θα έχει και νόημα.
Συνεργάζεστε σχεδόν 15 χρόνια με εξαίρετη χημεία. Τι σας έχει κρατήσει τόσο κοντά;
Αυτός ο δύσκολος χώρος είναι από τα σημαντικότερα στοιχεία. Όποτε βρίσκομαι με τον Γεράσιμο έχω τόση ηρεμία και ευτυχία. Είναι σαν να είμαι σπίτι μου. Με τη Νατάσα λόγω περιοδειών κάνουμε περισσότερη παρέα. Είμαστε και κουμπάροι τώρα. Παλέψαμε πολύ γι’ αυτό και οι τρεις. Διεκδικήσαμε τη σχέση μας. Την υποστηρίξαμε και την στηρίξαμε. Ο καθένας έδειξε σεβασμό στους άλλους δυο. Υπήρξαν και δύσκολες στιγμές, αλλά αυτός ο σεβασμός τις ξεπέρασε. Είναι το δημιουργικό μου σπίτι. Δεν μπορώ να διανοηθώ ότι θα γράφω πράγματα και δεν θα είναι μαζί τους.
Τι φανταζόσασταν τότε, όταν πήγατε σε εκείνη την ακρόαση της «Μικρής Άρκτου»;
Τότε δεν φανταζόμασταν. Ήταν το τοπίο εντελώς διαφορετικό, αν και είχε φτάσει στην παρακμή του. Οι δισκογραφικές είχαν αρχίσει να γονατίζουν, οι πωλήσεις να πέφτουν, το τοπίο είχε αρχίσει να θολώνει. Ακόμα είχε την αίγλη του παλιού. Έχουμε φτάσει σήμερα στο σημείο ο καλλιτέχνης να πληρώνει για την παραγωγή. Τότε υπήρχαν ακόμα μπάτζετ για δουλειές που δεν υπήρχε η προοπτική να βγάλουν πολλά χρήματα. Θυμάμαι κάποιες φορές στην αρχή μάς φαινόταν αδιανόητο ότι πληρωνόμαστε για κάτι που αγαπάμε. Και νομίζω ότι κάπου μας προστάτεψε από το να δούμε αυτή τη δουλειά ως επαγγελματική αποκατάσταση και τρόπο να βγάλουμε λεφτά. Δεν συζητώ ποτέ για τα λεφτά. Δεν έχω πρόβλημα να κάνω πράγματα τζάμπα. Το έχω κάνει και το κάνω συνέχεια. Αλλά ο άλλος ξέρει ότι αξίζει να το πληρώσει. Έχει διαφορά.
Πόσο έχετε αλλάξει από εκείνη τη μέρα;
Έγινε όλο σταδιακά. Γι’ αυτό δεν είχαμε χρόνο ούτε να την “ψωνίσουμε “ούτε να αισθανθούμε κάποιοι. Ακούω που μου λένε ότι είμαι στην “κορυφή” και γελάω. Μας λένε πολλά λόγια που χαίρομαι να τα ακούω και καμαρώνω, αλλά δεν είναι κάτι με το οποίο συμφωνώ γιατί έχουμε ρίξει πολλή δουλειά και κόπο. Με επιμονή και συνέπεια νομίζω όλη αυτή η διαδικασία σε ωριμάζει, σε προσγειώνει. Ξέρεις ότι όλα αυτά είναι στον αέρα. Κι εμείς οι ίδιοι. Όλο αυτό τελικά σε ηρεμεί.
Έχεις συνεργαστεί με υπέροχους ανθρώπους. Υπάρχει κάτι που δεν έχεις κάνει ακόμα και σκέφτεσαι να το κάνεις στο μέλλον;
Είναι πολλά που θα ήθελα να ξανακάνω. Αυτό που θα ήθελα είναι να βρω έναν σύγχρονο ποιητή και να φτιάξω ένα έργο γύρω από αυτόν. Θα ήθελα να καταπιαστώ στο πλαίσιο ενός μουσικού έργου με ποιητικό λόγο. Η αλήθεια είναι ότι προσπαθώ να το βρω, αλλά όχι με σύστημα. Δεν έχω κάνει τη δουλειά που θέλω.
«Μπορείς να πετύχεις με αγνά υλικά»
Επέστρεψες στο Πάντειο για να ολοκληρώσεις τις σπουδές σου. Πώς βλέπεις τους νεώτερους συμφοιτητές σου;
Είναι σίγουρα διαφορετικοί από εμάς. Δεν ξέρω αν είναι πιο τυχεροί ή πιο άτυχοι. Είναι σίγουρα πιο ελεύθερα πνεύματα, αντιμέτωποι με την πραγματικότητα της ζωής τους. Περισσότερο από εμάς που ήρθαμε από τη γενιά της Μεταπολίτευσης, που μας μεγάλωσε και μας έκανε ανθρώπους που πίστευαν σε ένα όνειρο με κινητά και πιστωτικές κάρτες. Είναι αλλιώς. Τους διερευνώ ακόμα. Αυτό που μπορώ να πω με σιγουριά είναι ότι μάλλον σπουδάζουμε πολύ νωρίς. Είναι άδικο. Ίσως θα έπρεπε να υπάρχουν κάποια προπαρασκευαστικά χρόνια, να ζήσουμε τη ζωή, να ταξιδέψουμε. Τώρα βλέπω τα μαθήματα που τότε… χασμουριόμουν και δεν πιστεύω ότι τότε στα 18 μου χρόνια είχα την ευκαιρία να έρθω αντιμέτωπος με αντικείμενα που τώρα φαίνονται εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Τότε δεν ήθελα να μπω στην αίθουσα, ήθελα να ερωτευτώ. Τώρα δεν θέλω να χάνω παράδοση.
Νιώθεις την ευθύνη να γίνεις πρότυπο με τη στάση σου για τα παιδιά που θα ακολουθήσουν;
Με απασχολεί οι νέοι δημιουργοί να μπορούν να έχουν μια ακεραιότητα. Θέλει κόπο και επιμονή, δεν είναι εύκολο. Ελπίζω να τη βρουν. Πολλοί με προσεγγίζουν και ζητούν συμβουλές. Λέω, κάντε αυτό που θέλετε με συνέπεια, εντιμότητα και με ανθρώπους ειλικρινείς όσο εσείς. Αυτή είναι η συνταγή. Το βασικότερο είναι να διατηρούμε ένα ήθος σε ό,τι κάνουμε.
Σε βρίσκει εύκολα κάποιος που θέλει να συνεργαστεί μαζί σου;
Πρέπει πρώτα να… σκοτώσει τον Γεράσιμο για να βρω λίγο χρόνο! Αυτό είναι το μεγαλύτερό μου παράπονο από μένα. Ότι δε μπορώ να είμαι συνεπής δίπλα στους νέους δημιουργούς. Είναι κάτι για το οποίο δε νιώθω καλά.
Σε ποια μορφή συνεργασίας θα έλεγες όχι χωρίς δεύτερη σκέψη;
Με ανθρώπους που δεν εκτιμώ καλλιτεχνικά. Έχω δει πολλά παραδείγματα ανθρώπων που φαινομενικά προσπαθούν να κάνουν κάτι άλλο, αλλά στην πράξη δεν αλλάζουν. Υπάρχει το υπόβαθρο. Όχι λέω μόνο σε πράγματα που πραγματικά δεν μου αρέσουν. Λέω ναι σε πράγματα που μου αρέσουν πολύ.
Υπάρχει κάτι αισιόδοξο που βλέπεις στον καλλιτεχνικό χώρο;
Υπάρχει κόσμος που κάνει ωραία πράγματα. Μπορώ να αναφέρω πολλά ονόματα. Πριν μερικά χρόνια δεν ήταν έτσι. Ήμασταν πολύ μόνοι μας. Ξεχωρίζουν πολλοί τραγουδιστές και δίσκοι. Δε μπορώ να πω ότι δεν βγαίνουν πράγματα.
Νιώθεις ότι τελικά εσείς ανοίξατε έναν δρόμο;
Νιώθω ότι ανοίξαμε έναν δρόμο με την έννοια της ελπίδας. Άνθρωποι που πίστευαν ότι δεν μπορεί να γίνεται έτσι, του δείξαμε ότι μπορείς να πετύχεις με αγνά υλικά. Υπήρξαν άνθρωποι που ένιωσαν εμπιστοσύνη και ηρεμία. Αυτό είναι πολύ μεγάλο κέρδος για εμάς.
«Ο καθένας οφείλει να είναι δημιουργικός στη ζωή του»
Πόσο επηρεάζεστε οι καλλιτέχνες στο να εκφράσετε δημόσια τη γνώμη σας;
Το μόνο φίλτρο και η μόνη λογοκρισία που έχω είναι αποκλειστικά και μόνο η έλλειψη σιγουριάς γι’ αυτό που θα πω. Να πω κάτι εν βρασμώ, που δεν είμαι σίγουρος ότι ισχύει και να τοποθετηθώ απόλυτα πάνω σε αυτό. Αυτά κατατίθενται και μένουν. Δεν σκέφτηκα ποτέ ότι αν μιλήσω π.χ. για τη Χρυσή Αυγή, θα χάσω κάποιους ανθρώπους. Είχα γράψει κι εγώ ότι «καταφέραμε και βάλαμε 21 φασίστες στη Βουλή, είναι ντροπή για την Ελληνική Ιστορία». Δεν λογοκρίνομαι και πιστεύω ότι δεν έχει νόημα να λογοκριθείς.
Είναι και μια εποχή που χρειάζεται και το πολιτικό τραγούδι και πολιτική θέση από τους καλλιτέχνες. Δεν φοβάσαι όμως αυτή την ανθρωποφαγία;
Είναι πολύ στενόχωρο. Όλος αυτός ο κανιβαλισμός είναι θλιβερός. Ξεσπάει μια οργή, μια αδικία, μια χυδαιότητα συνέχεια. Κι εγώ έχω πέσει θύμα χυδαιολογίας χωρίς λόγο. Οι άνθρωποι ψάχνουν το επόμενο θύμα. Από την άλλη πιστεύω ότι το βάρος που έχουμε δώσει στους καλλιτέχνες ως φορείς πολιτισμού, πολιτικής και ιδεολογίας είναι επικίνδυνο. Δεν σημαίνει ότι ένας καλλιτέχνης έχει το πολιτικό υπόβαθρο να στηρίξει και να διαχειριστεί σωστά μια θέση και μιαν άποψη. Πιστεύω ότι εκείνη τη στιγμή δεν είσαι καλλιτέχνης, αλλά πολίτης που βάζει το δικό του λιθαράκι σε αυτή την κοινωνία. Πρέπει να τοποθετούνται όλοι και να μην περιμένουμε από τους καλλιτέχνες να φέρουν την πολιτική.
Είσαι από αυτούς που υποστηρίζουν σθεναρά αυτή τη θέση. Ότι οι καλλιτέχνες δεν είναι κάτι διαφορετικό.
Μα, δεν είμαστε. Δεν μας διαχωρίζει κάτι και δεν θα έπρεπε να μας διαχωρίζει. Ο καθένας θα έπρεπε να έχει όλες αυτές τις συγκυρίες στη ζωή του να εκφράζεται μέσα από αυτό που κάνει. Εγώ αυτό κάνω. Εκφράζομαι. Αν δεν έκανα αυτό, θα έκανα κάτι άλλο, καλλιτεχνικό και δημιουργικό. Ο καθένας οφείλει να είναι δημιουργικός στη ζωή του.