Μια νέα παράσταση ανεβαίνει στο ιστορικό θέατρο Κνωσός που κλείνει 30 χρόνια από τότε που έπαψε να λειτουργεί ως κινηματογράφος και μετεβλήθη σ΄ ένα θεατρικό χώρο με τη σκηνή του να φιλοξενεί έργα σπουδαίων συγγραφέων. Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Λάμπρος Τσάγκας που με τον αείμνηστο αδελφό του Χρήστο, στήριξαν αυτό το εγχείρημα, σήμερα εξακολουθεί να δίνει αγώνα να κρατηθεί όρθιο το θέατρο που αποτελεί μια όαση στην υποβαθμισμένη περιοχή της οδού Πατησίων.
Υπό την σκηνοθετική του καθοδήγηση συνεχίζουν να παίζονται κλασικά έργα τα οποία φροντίζει να έχουν και παιδαγωγικό χαρακτήρα. Φέτος μας εκπλήσσει για μια ακόμα φορά, ανεβάζοντας το έργο «Καβάφης: ο υμνωδός της Αλεξάνδρειας» του συγγραφέα Γρήγορη Χαλιακόπουλου, όπου ζωντανεύει η εποχή τού Αλεξανδρινού ποιητή μέσα από την ποίηση του ενώ παράλληλα εικονοποιείται ο συγγραφικός λόγος με την σκηνοθετική, σκηνογραφική και μουσική σύνθεση. Πλέον δεν έχουμε να κάνουμε με τα συνηθισμένα καβαφικά αναλόγια ή τις αφηγήσεις από ιστορικές καταγραφές της ζωής του ποιητή, αλλά με μια ολόκληρη εποχή που συμπεριλαμβάνει μέχρι και τις φιγούρες των Αιγυπτιωτών ευεργετών.
Λάμπρος Τσάγκας
Βρεθήκαμε στο θέατρο Κνωσός στις πρόβες και μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη Λάμπρο Τσάγκα αλλά και τον συγγραφέα του έργου Γρηγόρη Χαλιακόπουλο. Ρωτώντας τον Λάμπρο Τσάγκα, πως οδηγήθηκε στην δύσκολη και πρωτότυπη καλλιτεχνική απόφαση μας ανέφερε:
«Πρωτίστως, επιθυμώ να ευχαριστήσω τον Κώστα Γεωργουσόπουλο, ο οποίος σε μια συζήτησή μας, μου έσπειρε σαν όραμα αυτή την ιδέα και πρότεινε συνάμα την ιδέα του «ιστορικού Καβάφη». Θέλω επίσης να εκφράσω τις ευχαριστίες μου προς τη φίλη μου Λένα Μπενίση, η οποία βρήκε την πρόταση ενδιαφέρουσα και μου πρόσφερε πολύτιμη στήριξη στη σχηματοποίηση αυτής της ιδέας.
Πείσθηκα γι αυτό το εγχείρημα και το επακόλουθο ήταν να αναζητήσω τον συγγραφέα Γρηγόρη Χαλιακόπουλο, να του ζητήσω να συγγράψει με την πένα του ένα έργο γύρω από αυτόν τον ποιητή, έτσι ώστε, η επιθυμία μου να πραγματωθεί και να ικανοποιηθούν οι προβληματισμοί μου για τη σκηνική παρουσία του Καβάφη, με την ένταξή του στο ταξίδι του χρόνου.
Και ο Γρηγόρης μας ταξίδεψε καλά. Μας μετέφερε στις ρίζες της Αλεξάνδρειας, στους γεννήτορες και στη συνέχεια σ’ αυτούς που την έζησαν, τη γεύθηκαν, την απόλαυσαν, τη χρησιμοποίησαν, αλλά και την ανέβασαν στα άστρα με την ποίησή τους. Κι αυτό περισσότερο και πάνω απ όλους, το έκανε ο ίδιος ο Καβάφης. Αλλά και αυτή, ως Πόλη, του φέρθηκε καλά! Η Αλεξάνδρεια που τον γέννησε, τον μεγάλωσε, τον έζησε, τον ανύψωσε και τέλος τον ξαναπήρε στα σπλάχνα της για να τον διαφυλάξει ακέραιο στην αιωνιότητα. Μια παράσταση λοιπόν, με στόχο την ανάδειξη του ιστορικού έργου, του παγκοσμίως καταξιωμένου αλεξανδρινού ποιητή! Οφείλω να παραδεχθώ πως με δυσκόλεψε γόνιμα ο Γρηγόρης. Να είναι καλά και τον ευχαριστώ γι αυτό».
Κι ύστερα ακολούθησε ο σκηνοθετικός Γολγοθάς φαντάζομαι…
«Ακριβώς! Έδωσα το κείμενο στη Χριστίνα Οικονόμου, τη σκηνογράφο μου και μου εξήγησε πως προσπαθούσε να κάνει την πραγματικότητα φαντασία, μέσα από την αρχιτεκτονική της ιδιότητα και με τη δυνατότητα του υπολογιστή. Την ευχαριστώ από καρδιάς, που εκ και του αποτελέσματος, δημιούργησε ένα ποίημα με το κείμενο του Χαλιακόπουλου. Αυτό το ποίημα όμως έπρεπε να το επενδύσουμε μουσικά. Και αυτό έπραξε ο Φίλιππος Περιστέρης με την μουσική του. Έστρωσε τους μουσικούς διαδρόμους να βαδίσουμε και με τους υποβλητικούς μουσικούς του ήχους συνδέσαμε τον λόγο, την κίνηση, την εικόνα. Τον ευχαριστώ γι’ αυτό».
Οι υπόλοιποι συντελεστές;
«Πολλοί και σημαντικοί. Θέλω λοιπόν να απευθύνω ευχαριστίες, προς τους συναδέλφους μου, που βιώσαμε την Καβαφική εμπειρία στη σκηνή: τον Γιάννη Σταματίου, την Δανάη Παπουτσή, τον Γιάννη Ζημιανίτη, τη Χριστίνα Μωρόγιαννη, που υπομονετικά δουλέψαμε μαζί με ένα και μόνο σκοπό: Να χρησιμοποιήσουμε τους εαυτούς μας, για να δημιουργήσουμε μια φανταστική πραγματικότητα! Ένα ποίημα, εικόνας, ήχου και λόγου! Επίσης ευχαριστώ, τον Δημήτρη Παπαδόπουλο που μόνιμα φωτίζει ποιοτικά τη σκηνή του θεάτρου «Κνωσός» την Βούλα Νταλαφούρα που με ανέχεται χρόνια τώρα, σε όλες τις θεατρικές μου δυσκολίες, τον Νίκο Δρόσο στα φώτα και τον Γιάννη Μπίμη στην τεχνική υποστήριξη. Τέλος, να ευχαριστήσω τον γιο μου, Γιώργο Τσάγκα, που χωρίς αυτόν δε θα είχα την δυνατότητα, εικόνας, ήχου, σκηνικών λύσεων και κυρίως, δύναμης, για να πραγματοποιήσω την παράσταση. Όσο για την αγαπημένη μου Δημητρούλα, την μικρή μου κόρη, μπορώ να πω ότι είναι μια διαμαντένια τελίτσα στην παράστασή μας».
Γρηγόρης Χαλιακόπουλος
Τον λόγο παίρνει ο συγγραφέας Γρηγόρης Χαλιακόπουλος που με αφορμή τη μικρή Δημητρούλα μας λέει:
«Περισσότερο από κάθε τι στην παράσταση αυτή, χαίρομαι την παρουσία της μικρής Δημητρούλας, η οποία συμβολίζει τη νέα γενιά, το συνέχεια της Αλεξάνδρειας αλλά και την διαρκή αναζήτηση του ανθρώπου για το Ωραίο και την ίδια τη Ζωή».
Ο Καβάφης είναι πολυσυζητημένος. Δε φοβηθήκατε να δημιουργήσετε συγγραφικά για ένα πρόσωπο για το οποίο έχει ήδη εκτεθεί αρκετά;
«Η ιστορία τοποθέτησε τον Καβάφη μέσα στον τρισδιάστατο χρόνο, τον βάπτισε κλασικό και του αφαίρεσε τα όρια αξιολόγησης. Ουσιαστικά τον απήλλαξε από την ποιητική μοριοδότηση και τον ανταγωνισμό! Τον ξεχώρισε, τον διαχώρισε, τον απομόνωσε απ την αριθμούμενη κλίμακα και το ποιητικό χρηματιστήριο. Τον κατέστησε μονάδα, φάρο, παρατηρητή και όχι μέρος του συνόλου. Στα ποιήματά του αναρωτιέσαι, αν την πένα του καθοδηγεί η έμπνευση ή απλώς το μελάνι του εκχέεται εκ της βιωματικής ομολογίας που με τη συνδρομή της όποιας ιστορικής του γνώσης, σχηματοποιείται και αποτυπώνεται με τη μορφή ταραξία-δαίμονα».
Ενός Αλεξανδρινού δαίμονα…
«Βεβαίως! Γιατί αν την Αλεξάνδρεια έχτισε ο κατακτητής Αλέξανδρος, ο Καβάφης με την ποίησή του, δίχως να μιμηθεί κανέναν, την φώτισε ανά τους αιώνες. Όταν ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Λάμπρος Τσάγκας πήρε την απόφαση να σκηνοθετήσει αλλά και να υποδυθεί το πνεύμα του Κωνσταντίνου Καβάφη, αισθάνθηκα ιδιαίτερη τιμή να βιώσω μαζί του την ξεχωριστή εμπειρία της συνεργασίας. Ένιωσα η τιμή να μεγεθύνεται με την πρόθεσή του, να παρουσιάσει τον Αλεξανδρινό ποιητή στα σχολεία, εμπλουτίζοντας την παιδεία της χώρας μας, με θεατρική αλλά και ιστορική γνώση. Τον ευχαριστώ γι αυτό, κυρίως όμως, γιατί κατορθώνει να προσφέρει τέχνη και πολιτισμό σε μια πρώην αστική περιοχή που κάποτε αποτελούσε θεατρικό οπλοστάσιο της Αθήνας, γεμάτη φώτα και μαρκίζες με ονόματα καλλιτεχνών. Ενώ σήμερα έχει αφεθεί στην εγκατάλειψη, με εξαίρεση κάποιους ενεργούς και δραστήριους κατοίκους που συνεχίζουν να προσπαθούν».
Το θέατρο θα μπορούσε να προσφέρει τα ερεθίσματα ώστε μια γκετοποιημένη περιοχή να τύχει κάποιας πολιτισμικής αναβάθμισης;
«Σαφώς! Πιστεύω πως ο Καβάφης αν ζούσε σήμερα, θα περιδιάβαινε τους δρόμους και τα στενά της Πατησίων, αναζητώντας την εμπειρία της όσμωσης από την κοινωνική και ταξική διαστρωμάτωση μιας περιοχής, που αγωνίζεται να επανέλθει στην πολιτιστική επιφάνεια. Αρκεί να στηριχθούν εγχειρήματα σαν αυτό του θεάτρου Κνωσός».
Οι συντελεστές της παράστασης
Καλλιτεχνικοί σύμβουλοι για τον ιστορικό Καβάφη: Κώστας Γεωργουσόπουλος – Λένα Μπενίση
Σκηνοθεσία: Λάμπρος Τσάγκας
Κείμενο: Γρηγόρης Χαλιακόπουλος
Μουσική: Φίλιππος Περιστέρης
Σκηνικά κοστούμια: Χριστίνα Οικονόμου
Video – animation: Χριστίνα Οικονόμου
Παίζουν: Λάμπρος Τσάγκας, Γιάννης Σταματίου, Δανάη Παπουτσή, Γιάννης Ζημιανίτης, Χριστίνα Μωρόγιαννη
Η παράσταση θα ανεβαίνει κάθε Παρασκευή στις 9 μ.μ. και Σάββατο στις 8 μ.μ. και θα διαρκέσει τουλάχιστον δύο μήνες. Η ομάδα θα συνεχίσει με πρωινές παραστάσεις στα σχολεία.
Mαρία Πανάγου
