Γράφει η Μαρία Μ. Μόσχου: Αριστούχος διδάκτωρ Τμήματος Μουσικών Σπουδών ΕΚΠΑ – μουσικοκριτικός
Με αφορμή την επέτειο των διακοσίων χρόνων της ένδοξης ελληνικής επανάστασης, πέρα από τον απέραντο σεβασμό, την αγάπη και την ευγνωμοσύνη απέναντι στους ήρωές μας, αξίζει να σταθεί κανείς και στα μέσα που οδήγησαν στην επίτευξη του κοινού στόχου που ήταν ο αγώνας υπέρ της πίστεως και η απελευθέρωση της Πατρίδας μας. Καθένας από το «μετερίζι» και τη θέση που κατείχε, συνέβαλλε τα μέγιστα προς τον σκοπό αυτό, αλλά για να γίνει πράξη έπρεπε πρωτίστως ο υπόδουλος ελληνικός λαός, ο Έλλην ραγιάς, να αφυπνιστεί και να δει κατάματα τη ζοφερή πραγματικότητα που καθημερινά βίωνε υπό τον οθωμανικό ζυγό, χωρίς να μπορεί να αντιδράσει.
Πώς, όμως, θα γινόταν αυτό, εφόσον παρέμενε απαίδευτος, αμόρφωτος και διαρκώς με τον φόβο του Τούρκου κατακτητή; Πώς, όντας αγράμματος, θα μελετούσε το φωτεινό και ένδοξο παρελθόν του, θα συγκινείτο από τα επιτεύγματα και το έξοχα καλλιεργημένο πνεύμα των προγόνων του και θα αποφάσιζε επιτέλους να αποτινάξει τον βάρβαρο κατακτητή και να σηκώσει το κεφάλι του απέναντι στον αλλόθρησκο λαό που τον καταδυνάστευε και να τον αποτινάξει;
Και όμως, το ευφυές, ανήσυχο, πολυμήχανο και πολυσχιδές ελληνικό πνεύμα χρησιμοποίησε κάθε πρόσφορο μέσο που διέθετε και δύο από αυτά ήταν η μουσική και η ποίηση! Δύο τέχνες που αλληλοδιαπλεκόμενες σε μία ενιαία και αδιάσπαστη ενότητα, γίνονται τραγούδι και αποκτούν τόση δύναμη ώστε -όπως περίτρανα το ’21 απέδειξε- κατορθώνουν να περάσουν μηνύματα, να ξυπνήσουν συνειδήσεις, να αφυπνίσουν λαούς, να εμπνεύσουν ηρωικό – αγωνιστικό πνεύμα, και να καλλιεργήσουν στις ψυχές απλών ανθρώπων ανώτερα ιδανικά όπως είναι αυτό της πολυπόθητης ελευθερίας και της φιλοπατρίας! Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο «Θούριος» (θούριος = εμβατήριο – πολεμικό τραγούδι) του Ρήγα Βελεστινλή ή Φερραίου (1757-1798).
Μη γνωρίζοντας λοιπόν γράμματα αλλά τραγουδώντας ξανά και ξανά «ως πότε παλληκάρια θα ζούμε στα στενά, μονάχοι σαν λιοντάρια στις ράχες στα βουνά»… και καταλήγοντας: «Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή», ο υπόδουλος ελληνικός λαός κάποια στιγμή «ξύπνησε» από τον 
λήθαργο που του είχε επιβάλει η σκλαβιά, φωτίστηκε ο νους του και άναψε μέσα του το φιλότιμο, η υπερηφάνεια και η αξιοπρέπεια που διέπει την αδούλωτη προσωπικότητα του Έλληνα! Αυτό διατρανώνουν και τα χιλιάδες δημοτικά μας τραγούδια, ιδίως τα κλέφτικα, τα οποία μιλούν για τα βάσανα και τις κακουχίες των κλεφτών και αρματωλών πολεμιστών μας αλλά και που εξυμνούν τα κατορθώματά τους, τις νίκες και την αξιοζήλευτη και αξιομόμητη ελληνική λεβεντιά.
Οι ευκολομνημόνευτες και ευχάριστες μελωδίες επένδυσαν εθνικοαπελεθερωτικούς στίχους και οδήγησαν στην πολυπόθητη ελευθερία του Έθνους μας. Καμμία, λοιπόν, προσπάθεια που οδήγησε στην αφύπνιση του ελληνικού λαού δεν πρέπει να θεωρηθεί ήσσονος σημασίας, αλλά όλες μαζί αποτέλεσαν τις συνιστώσες μιάς κοινής συνισταμένης που δεν ήταν άλλη από τον αγώνα υπέρ της πίστεως και της πατρίδας! Ας μην ξεχνάμε ότι κάτι αντίστοιχο συνέβη και στην νεότερη ιστορία μας το ’40, με τη Σοφία Βέμπο να εμψυχώνει με τα τραγούδια της τους Έλληνες στρατιώτες στο μέτωπο.
Όπως έχει αποδειχθεί, η ζωή και η μουσική λειτουργούν αμφίδρομα. Η μουσική είναι συνυφασμένη με τη ζωή του ανθρώπου κάθε εποχής. Η ζωή η ίδια, με τις χαρές, τις λύπες, τους εκάστοτε προβληματισμούς της, εμπνέει και γίνεται τραγούδι, ιαχή, αποπνέοντας τον αντίκτυπο της εποχής· και τα τραγούδια από τη μεριά τους, εισέρχονται μυστικά και αθόρυβα στο υποσυνείδητο του κάθε ανθρώπου, του κάθε λαού, και τον επηρεάζουν ως τα μύχια της ψυχής του, προσανατολίζοντας και κατευθύνοντάς τον προς συγκεκριμένους στόχους και σκοπούς· στην περίπτωση των Ελλήνων του 1821, προς ανώτερους και υψιπετείς στόχους και αξίες όπως αυτή της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ! Γι’ αυτό άλλωστε και ο Εθνικός μας Ύμνος είναι ο επωνομαζόμενος «Ύμνος εις την ελευθερίαν» του Διονυσίου Σολωμού (1798-1857) σε μελοποίηση Νικόλαου Χαλικιόπουλου Μάντζαρου (1795-1872).
Με τέτοια ιδανικά ας οπλιστούμε και οι σημερινοί Έλληνες, ιδίως οι νέοι, ώστε να αποδειχθούμε όλοι μαζί άξια τέκνα γνήσιων ηρώων!
(Υ.Γ.: Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να επισημάνουμε ιδίως στη νέα γενιά, να είναι υποψιασμένη και προσεκτική ως προς της επιλογή των τραγουδιών που θα ακούσει, καθώς, έχει παρατηρηθεί και το αντίστροφο ότι, πολλές φορές μέσω μιας μελωδίας ευχάριστης, μοντέρνας και απόλυτα συμβατής με τα γούστα της νεολαίας, περνούν υποσυνείδητα αρνητικά μηνύματα με ανάρμοστους στίχους οι οποίοι διαφθείρουν και διαστρέφουν την προσωπικότητά τους.
Δείτε: Αφιέρωμα της «Α»: 1821-2021: 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση
