Την έχω δει σε πολλές παραστάσεις. Τη θαυμάζω. Ανήκει σε εκείνη την κατηγορία των καλλιτεχνών, των ηθοποιών, που με όποιο ρόλο και αν αναμετρηθεί θα κερδίσει σίγουρα το στοίχημα και το θερμό χειροκρότημα του κοινού.
Ο λόγος για την αγαπημένη μου Άντα Κουγιά.
Η κυρία Κουγιά, μαζί με ένα καταπληκτικό θίασο συμπρωταγωνιστεί στην παράσταση «Μετανάααστες» του Ματέι Βιζνιέκ στο θέατρο «Σημείο» και σκηνοθεσία Έρσης Βασιλικιώτη και Νίκου Γκεσούλη.
Είδα την παράσταση και δεν σας κρύβω τη συγκίνησή μου. Μια παράσταση γροθιά στο στομάχι. Με σκηνές-ντοκουμέντα, αλλά και στιγμές γκροτέσκου και παραλόγου, το κείμενο αποκαλύπτει σπουδαίες αλήθειες.
Σε μια άκρως ενδιαφέρουσα κουβέντα με την ηθοποιό, μιλήσαμε για την παράσταση. Για τους ρόλους που ενσαρκώνει αλλά και για το τι την έκανε να πει ΝΑΙ σε αυτή την παράσταση.
Τα φώτα της σκηνής σβήνουν κι εγώ σας αφήνω να απολαύσετε την κουβέντα μας.
Μια παράσταση που σας προτείνω ανεπιφύλακτα.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΦΡΑΓΚΟΥΛΑΚΗ
«Μετανάααστες» του Ματέι Βιζνιέκ. Συμπρωταγωνιστείτε στην παράσταση μαζί με έναν καταπληκτικό θίασο. Μιλήστε μου για τους ρόλους τους οποίους ενσαρκώνετε επί σκηνής.
Σας ευχαριστούμε ομαδικώς για τα καλά σας λόγια! Είναι αλήθεια ότι σε αυτή την παράσταση είναι λίγο δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς τον δικό του ρόλο από το σύνολο. Το έργο είναι δομημένο σπονδυλωτά, σαν μια σειρά από σκηνές-στιγμιότυπα, σχεδόν «ρεπορταζιακά», αν μπορώ να το πω έτσι — σα να περιηγείσαι στα παρασκήνια της ευρωπαϊκής πολιτικής: από βάρκες στο Αιγαίο, σε σπίτια στα σύνορα, σε γραφεία πολιτικών και σε τηλεοπτικά στούντιο.
Η κάθε σκηνή ανοίγει ένα διαφορετικό παράθυρο στον μηχανισμό της εκμετάλλευσης — και κάπου εκεί, μέσα στο γκροτέσκο και στο παράλογο, έρχονται οι δικές μας στιγμές.
Υποδύομαι μια παρουσιάστρια και μαζί με τη Χριστίνα Γκεσούλη στόχος μας είναι να προωθήσουμε προϊόντα της εταιρείας… «Ατσάλι και Στοργή». Ναι, όπως ακούγεται. Πουλάμε «αντιπροσφυγικά εργαλεία»: από συρματοπλέγματα με αγκάθια μέχρι μπαστούνια του γκολφ που εντοπίζουν καρδιακούς παλμούς. Είναι προφανές ότι πρόκειται για μια σάτιρα. Αλλά πόσο μακριά είμαστε στ’ αλήθεια από αυτό; Είναι τόσο τραβηγμένο που φαντάζει σχεδόν πιθανό — και εκεί είναι το μεγάλο σοκ. Γιατί ζούμε σε μια εποχή που το παράλογο έχει κανονικοποιηθεί. Το ότι βέβαια αυτές οι παρουσιάστριες είναι γυναίκες και όχι άντρες, είναι μία δεύτερη μεγάλη κουβέντα που δεν μπορούμε να ανοίξουμε τώρα.
Ο δεύτερος ρόλος μου είναι πιο «προσγειωμένος» αλλά εξίσου αιχμηρός: είμαι η βοηθός ενός συμβούλου επικοινωνίας (Λεωνίδας Αργυρόπουλος) που είναι πάντα η σκιά του πολιτικού (Νίκος Καραγεώργης). Σε αυτή τη σκηνή βλέπουμε πιο καθαρά την πολιτική διαχείριση του ζητήματος. Τους πολιτικούς που λένε λόγια χωρίς να καταλαβαίνουν τι λένε. Και από πίσω, τους επικοινωνιολόγους να κινούν τα νήματα, να «πακετάρουν» την ανθρώπινη απόγνωση σε σύντομα, εύπεπτα δελτία τύπου και να προσπαθούν να οδηγήσουν την κοινή γνώμη εκεί που θέλουν – μέχρι να τους πάρει βέβαια το «κύμα».
Τι σας έκανε να πείτε ΝΑΙ σε αυτή την παράσταση;
Πρωτίστως, η εξαιρετική πολυεπίπεδη συνεργασία μου με την ομάδα ΜΑΝΤΑΜ ΣΑΡΔΑΜ (Λεωνίδας Αργυρόπουλος, Χριστίνα Σιώμου, Αυγουστίνος Ρεμούνδος). Εν συνεχεία, το ίδιο το έργο που έκανε το «ναι» κάπως αυτονόητο. Όχι απλώς επειδή είναι ένα πολιτικά φορτισμένο κείμενο, αλλά γιατί θεωρώ πως το θέατρο έχει καθήκον να παρουσιάζει άβολες αλήθειες – ακόμη κι αν η αλήθεια είναι κάτι σχετικό. Ζούμε σε έναν κόσμο που η κανονικοποίηση της απανθρωπιάς έχει γίνει επικίνδυνα φυσιολογική. Το έργο του Βιζνιέκ σε φέρνει αντιμέτωπο με την υποκρισία. Δεν μπορούσα να μην πάρω μέρος σε κάτι τόσο ειλικρινές και αναγκαίο.
Το έργο γράφτηκε το 2016, την περίοδο της κορύφωσης του προσφυγικού δράματος. Πιστεύετε, κυρία Κουγιά, πως οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν τους μετανάστες έτσι όπως ακριβώς τους αρμόζει;
Πολύ δύσκολη ερώτηση – και θα μπορούσαμε να συζητάμε ώρες, ακόμα κι αν δεν είμαστε πολιτικοί ή ιστορικοί αναλυτές. Αυτό που μπορώ να πω, μέσα από τη δική μου ματιά, είναι πως στην εποχή μας δεν θα έπρεπε να υπάρχουν καν οι λόγοι που αναγκάζουν έναν άνθρωπο να εγκαταλείψει τη χώρα του. Δεν θα έπρεπε να υπάρχουν πόλεμοι που ξεκινούν για λόγους εξουσίας, γεωπολιτικής επιρροής ή οικονομικού κέρδους. Κι όμως, υπάρχουν. Και πίσω από κάθε πόλεμο, κάθε σύρραξη, κάθε σύνορο, υπάρχουν προσωπικές ιστορίες ανθρώπων που ξεριζώνονται.
Μιλώντας ως άνθρωπος του θεάτρου –και το θέατρο έχει ως κέντρο τον άνθρωπο και την κοινωνία– για μένα είναι φριχτό το γεγονός ότι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες αντιμετωπίζονται όχι ως πρόσωπα με ιστορία και ανάγκες, αλλά σαν νούμερα. Στατιστικά στοιχεία. Κόστη. Ή «ροές».
Η Ευρώπη, που υποτίθεται πως χτίστηκε πάνω στις αξίες της δημοκρατίας, της αλληλεγγύης και της ελευθερίας, δείχνει διαρκώς μια αδυναμία να τις εφαρμόσει όταν πρόκειται για τον «άλλον». Ο μετανάστης όμως είναι ένας άνθρωπος που έχει χάσει τα πάντα – το σπίτι του, την οικογένειά του, την πατρίδα του– και αναζητά απλώς μια νέα αρχή. Μια ζωή με αξιοπρέπεια.
Και τα κράτη τι κάνουν; Τον εγκλωβίζουν σε camps. Τον πνίγουν στο Αιγαίο. Τον σέρνουν από δομή σε δομή, σε καθεστώς αναμονής, αορατότητας, εξάντλησης. Αυτό δεν λέγεται αντιμετώπιση. Αυτό είναι ντροπή. Πολλώ δε μάλλον, όταν όλα ξεκινούν από πολιτικές κρατών όπως ανέφερα προηγουμένως. Ένας φαύλος κύκλος.
Με σκηνές-ντοκουμέντα, αλλά και στιγμές γκροτέσκου και παραλόγου, το κείμενο, μέσω του θεατρικού λόγου, αποκαλύπτει σπουδαίες αλήθειες. Αλήθεια, κατά τη γνώμη σας, τι κάνει έναν άνθρωπο να εκμεταλλεύεται τόσο βάναυσα έναν συνάνθρωπό του;
Πιθανά η ανάγκη να νιώσει ανώτερος. Ή ο φόβος μην τυχόν και βρεθεί στη θέση του κατώτερου; Δεν ξέρω να απαντήσω γιατί προσωπικά είμαι κάθετα αντίθετα σε αυτές τις λογικές. Η εξουσία, όταν δεν συνοδεύεται από ήθος, γίνεται εργαλείο καταπίεσης. Ο άνθρωπος που εκμεταλλεύεται τον άλλο, στην πραγματικότητα κουβαλά μέσα του μια εσωτερική πτώχευση. Δεν μπορεί να αγαπήσει, δεν μπορεί να συναισθανθεί. Και έτσι, βρίσκει δύναμη στο να ποδοπατά. Είναι το αποτέλεσμα ενός συστήματος που εξυψώνει τον ατομικισμό και περιφρονεί τη συλλογικότητα. Μας έμαθαν να βλέπουμε τον άλλο ως εργαλείο, όχι ως ισότιμο πρόσωπο. Στο χέρι μας όμως είναι να το αλλάξουμε αυτό.
Υφίσταται ηθική, ανθρωπιά και αλληλεγγύη στις μέρες μας; Τι πιστεύετε;
Ευτυχώς, ναι. Υφίσταται ηθική, ανθρωπιά και αλληλεγγύη – και είναι βαθιά ανακουφιστικό κάθε φορά που το βλέπεις να συμβαίνει, ακόμα και στις πιο μικρές, καθημερινές στιγμές. Την βλέπεις στον εθελοντή που μοιράζει φαγητό, στον δάσκαλο που αγοράζει εκείνος φαγητό για ένα παιδάκι που δεν έχει χρήματα να πάρει, στον γείτονα που κουβαλάει τη σακούλα σούπερ μάρκετ όταν εσύ έχεις τη μέση σου. Την βλέπεις όμως και αλλού – στο φίλο που σου φέρνει ένα τάπερ όταν δεν έχεις κουράγιο να μαγειρέψεις, σε εκείνον που θα σου στείλει ένα μήνυμα για να σε κάνει να γελάσεις. Αυτά είναι πράξεις ποίησης που αντιστέκονται στη μιζέρια της καθημερινότητας. Στην καραντίνα, νομίζω το νιώσαμε όλοι πολύ έντονα ότι ευτυχώς έχουμε ο ένας τον άλλον. Και αυτό παραμένει αληθινό. «Είμαστε πάρα πολλοί πάνω σε αυτήν τη βάρκα» και δύσκολο είναι να κοιτάει ο καθένας τον πάρτη του, γιατί αλλιώς η βάρκα θα βουλιάξει. Η αλληλεγγύη είναι πολιτική στάση ζωής και υπάρχει ακόμη. Απλώς τη βλέπεις στους απλούς ανθρώπους. Σε αυτούς που δεν έχουν δύναμη, αλλά έχουν καρδιά. Και εκεί, ναι, υπάρχει ακόμα ελπίδα.
Μένουν λίγες παραστάσεις – Γιατί θα προτείνατε στο φιλότεχνο κοινό να δει το συγκεκριμένο έργο;
Πρόκειται για ένα άβολα αληθινό και ειλικρινές έργο. Κι αυτό, είναι λόγος για να πάει κάποιος στο θέατρο.
Κλείνοντας – Θα μας αποκαλύψετε κάτι; Ποια τα σχέδια σας για την επόμενη θεατρική σεζόν;
Για την ερχόμενη θεατρική σεζόν, δεν μπορώ να πω πολλά. Αυτό που μπορώ να πω είναι πιο άμεσο και καλοκαιρινό. Με την καλλιτεχνική εταιρεία CALD και την Αθηνά Χατζηαθανασίου ετοιμάζουμε την παράσταση Sliding Slalom/Στρογγύλη στο πλαίσιο του προγράμματος 2025 του θεσμού του Υπουργείου Πολιτισμού «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» που θα παρουσιαστεί στον Αρχαιολογικό Χώρο Ακρωτηρίου Θήρας.
INFO
Κάθε Παρασκευή και Σάββατο 21.00, Κάθε Κυριακή 20.00
Τιμές Εισιτηρίων: γενική είσοδος 16 ευρώ, 10 ευρώ άνω των 65, άνεργοι, φοιτητές και γκρουπ άνω των 10 ατόμων, 5 ευρώ ατέλειες ΣΕΗ
Διάρκεια Παράστασης: 90 λεπτά
Έως 01/06/25
