Αυτός ο βιασμός της ζωής και της ιστορικής μνήμης, διαχρονικά, με δράστες όχι μόνον απολυταρχικά καθεστώτα, υπαγόρευσε στον Τζορτζ Όργουελ το προφητικό μυθιστόρημά του, με τον τίτλο «1984», έκδοση του 1949. Ένα νεόκοπο ολοκληρωτικό κράτος απεργάζεται, μεταξύ των άλλων, το θάνατο της Ιστορίας και την τερατώδη νέα γραφή της. Εξουσία είναι ο Μεγάλος Αδερφός, παντεπόπτης δια της τεχνολογίας, μακροβιότατος και συνεχώς εφιαλτικότερος, όπως αποδεικνύει η
εκ μεταγραφής ένταξή του στον παρόντα χρόνο μας. «Κάθε μορφή περιφρόνησης, όταν επεμβαίνει στην πολιτική, προετοιμάζει ή εγκαθιστά φασισμό», επισημαίνει ο Καμύ.
Ο Χίτλερ ακινητοποίησε ολοκληρωτικά τη λογική και εξαπέλυσε τη φρίκη, μέχρι του σημείου να πιστέψει ότι ακινητοποίησε και την Ιστορία για χίλια χρόνια. Το αίμα των λαών θα φέρει τη Νέμεση και θα επανεκκινήσει η ζωή, μέσα από τα μόνα έργα στο ενεργητικό του ναζισμού: μέσα από τα ερείπια… Προ των οφθαλμών της τραγικής Ιστορίας – Κασσάνδρας, καταραμένης να λέει την αλήθεια, αλλά να μην εισακούεται. Και σήμερα, επτά δεκαετίες περίπου μετά το 1945, οι προβληματισμένοι Έλληνες πολίτες καλούνται να πιστέψουν την Κασσάνδρα, για να μην επαληθευτούν οι τρομερές προφητείες της…
«…στους ανθρώπους πιο πολλά είναι άξια θαυμασμού παρά περιφρόνησης».
Από το μυθιστόρημα «Η Πανούκλα»
Ο αναγνώστης σταματά ενώπιον των ηρώων του Καμύ. Ξεχωρίζουν ο γιατρός Ριέ και οι εθελοντές του εκπληκτικού μυθιστορήματος «Η Πανούκλα» (1947). Διακινδυνεύοντας τη ζωή τους μάχονται εναντίον του συμβολικού κακού, οι νίκες τους είναι εφήμερες, η πανούκλα «μια ήττα δίχως τέλος» αλλά «αυτός δεν είναι λόγος για να πάψω να αγωνίζομαι», θα πει ο γιατρός. Αυτοί οι Άνθρωποι του Καμύ έχουν τη δύναμη να εγγραφούν ανεξίτηλα στην ψυχή του νέου ανθρώπου, να τον ορίζουν δια βίου, χωρίς να είχαν αναζητήσει αιτιολογία θρησκευτική ή φιλοσοφική για την αλύγιστη ανθρωπιά τους. Τους δίδαξε η δυστυχία και το μεγαλείο της ψυχής τους.
Μετά τον άδικο θάνατο του συγγραφέα σε αυτοκινητικό δυστύχημα, στις 4/1/1960, μόνον στα σαράντα επτά του χρόνια, απομένει ανεπεξέργαστο το αυτοβιογραφικό του μυθιστόρημα, αλλά πλήρες κατ’ ουσίαν και συγκλονιστικό. Τίτλος «Ο Πρώτος Άνθρωπος», γιατί καθένας μας μόνος οικοδομεί τον εαυτό του, «είναι ο Αδάμ της δικής του ιστορίας», είχε επεξηγήσει ο άτυχος συγγραφέας.
Η έκδοσή του, στα 1994 και 1995, κοσμεί την «Πινακοθήκη του Ανθρώπου» με δύο ακόμη μορφές. Είναι η Κατρίν Καμύ, η σχεδόν χωρίς ακοή και καταδικασμένη στη σιωπή παραδουλεύτρα μητέρα, που μεγαλώνει «με ζεστή φτώχεια» μόνη τα δύο ορφανά αγόρια της. Σίγουρα όμως η φτωχή Κατρίν πλουτίζει με ικανότητες τα χέρια των παιδιών της, ενώ περιβάλλει τον Αλμπέρ και άλλη καθοριστική τύχη: Η μορφή της εικονίζεται στην προσφορά του ευρηματικού, του ιδεολόγου, που «η καρδιά του τα ήξερε όλα», του θεϊκού δασκάλου Λουί Ζερμέν! Οδηγεί το εννιάχρονο φτωχό «μαθητούδι» του στο Λύκειο με υποτροφία, σώζει την αξία του από την αφάνεια και σχεδόν αμέσως μετά την ανακοίνωση της απονομής του Nobel στον μυθιστοριογράφο και θεατρικό συγγραφέα που κατά πολύ αυτός δημιούργησε, φτάνει ένα γράμμα στο Αλγέρι:
19 Νοεμβρίου 1957
Αγαπητέ κύριε Ζερμέν,
…Χωρίς εσάς, χωρίς το στοργικό σας χέρι που απλώσατε στο μικρό φτωχό παιδί που ήμουν, χωρίς τη διδασκαλία και το παράδειγμά σας, τίποτα
από όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί.
Σας φιλώ με όλη τη δύναμη
της αγάπης μου,
Αλμπέρ Καμύ
Το χρέος στην ελληνική νέα γενιά
Κατά τη μελέτη του «Εξεγερμένου Ανθρώπου» και του «Πρώτου Ανθρώπου», προκύπτει και το μεγάλο χρέος στους νέους μας. Οι θαυμάσιοι νέοι μας άνθρωποι, οι αυριανοί πολίτες, αποτελεί λάθος απαράδεκτο να αφήνουν το σχολείο με ελλιπέστατη γνώση της ευρωπαϊκής και ελληνικής νεότατης ιστορίας και λογοτεχνίας. Πρέπει να δοθεί βάρος στη σχολική τους αποκάλυψη, κατά το δυνατόν, με πρώτο σκοπό να αποκτήσουν τα παιδιά μας σύγχρονα κριτήρια, για τις μελλοντικές τους αποφάσεις. Οι άντρες και γυναίκες εκπαιδευτικοί, παρά τα όσα προσωπικά και εκπαιδευτικά προβλήματα αντιμετωπίζουν, έχουν χρέος να επιστρατεύουν ανυποχώρητοι το μεγάλο προνόμιό τους: τη συμπαράσταση στον κάθε «πρώτο άνθρωπο». Κι αυτός, δεν θα τους ξεχάσει ποτέ…
Γονείς δάσκαλοι, παιδιά, άνθρωποι του πνεύματος, δεν μπορούμε να ξαναφτιάξουμε τον κόσμο. Αλλά πρέπει να εμποδίσουμε «να καταστραφεί ο κόσμος», είχε ζητήσει στην καθιερωμένη ομιλία του Nobel ο Καμύ. Αλίμονο αν δεν το προσπαθήσουμε.
Εξεγερμένος ο δημιουργός, προσπάθησε. Αναδείχθηκε σημείο ανθρωπιστικής και συγγραφικής αναφοράς. Όντως, ήταν ο «Πολίτης στων –δημοκρατικών– ιδεών την πόλη». Θα συμφωνούσε και ο Αλεξανδρινός ποιητής.
❍ ❍ ❍
Από τη βιβλιογραφία, εκτός των βιβλίων του Καμύ, που συνδέονται με το κείμενο:
1. Αλμπέρ Καμύ, Ο Λογοτέχνης και η εποχή του. Η καθιερωμένη ομιλία του συγγραφέα μετά την απονομή του Nobel, σε μετάφραση Θανάση Νιάρχου. Από το βιβλίο «Ένας Αιώνας Νόμπελ», επιμέλεια Θ. Νιάρχου, Εκδ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ 2001.
2. Ολιβιέ Τοντ, Αλμπέρ Καμύ – Μια Ζωή. Μτφρ. Ρίτα Κολλαΐτη, Εκδ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ 2009
3. Ηλίας Μαγκλίνης, Σπουδαίο Μανιφέστο του Ανθρωπισμού. Εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 30 Ιουνίου 2013.
