Ας θυμηθούμε την ιστορία με τα Ίμια
Το Γενάρη του 1996 η Ελλάδα και η Τουρκία έφθασαν στα πρόθυρα του πολέμου. Ήταν τότε που ακούστηκε το «ευχαριστώ» από τον Σημίτη στους Αμερικανούς και από τον Πάγκαλο «τα πανιά τα παίρνει ο αέρας», υπονοώντας την ελληνική σημαία στα Ίμια.
Στην Ελλάδα, το 1996 κλήθηκε ο τότε άπειρος νέος πρωθυπουργός, ο Σημίτης, να διαχειριστεί τη δυσκολότερη ίσως, κρίση που αντιμετώπισε η χώρα μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, τον Ιούλιο του 1974.
Σε όλον τον χειρισμό από ελληνικής πλευράς που στόχευε στην απεμπλοκή και την αποτροπή της σύρραξης, πρωταγωνίστησε ο τότε υπουργός Εξωτερικών Θεόδωρος Πάγκαλος. Επίσης πρωταγωνίστησαν ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Γεράσιμος Αρσένης, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων ναύαρχος Χρήστος Λυμπέρης, ο αρχηγός της ΕΥΠ Λεωνίδας Βασιλικόπουλος και οι αξιωματούχοι των πρεσβειών στην Άγκυρα και την Ουάσιγκτον.
Εκτός της Τουρκίας που προκάλεσε την κρίση, σημαντική υπήρξε η εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση απουσίαζε, ενώ ενδιαφέρουσα παράμετρο της διπλωματικής εξίσωσης αποτέλεσε εκ των πραγμάτων η Ιταλία, καθώς το δίκαιο της ελληνικής θέσης βασίζεται στο πρωτόκολλο που υπέγραψαν η Αθήνα και η Ρώμη το 1932.
Μέσα από τα απόρρητα τηλεγραφήματα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ προκύπτουν κάποια σαφή συμπεράσματα. Η Τουρκία δημιούργησε ένα σκηνικό πολεμικής σύρραξης εκμεταλλευόμενη την πολιτική αβεβαιότητα στην Ελλάδα, κάτι άλλωστε που παραδοσιακά πράττει. Στην ελληνική πλευρά δεν υπήρξε αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Από τις δηλώσεις των ίδιων των πρωταγωνιστών φαίνεται πως η κατάσταση που επικρατούσε στην Αθήνα παρέπεμπε σε τραγωδία, αντί της συνεργασίας και της εμπιστοσύνης, που είναι απαραίτητοι πυλώνες μιας αποτελεσματικής αντίδρασης σε τέτοιες στιγμές. Αντίθετα επικράτησαν προσωπικές έριδες και καχυποψία.
Ο Κώστας Σημίτης έδειξε ότι ήταν άνθρωπος χαμηλών τόνων και προσπάθησε να λύσει βήμα βήμα τις ελληνοτουρκικές διαφορές. Επεδίωξε σε πρώτη φάση να αποφύγει τον πόλεμο. Κατέθεσε στους Αμερικανούς την παραπομπή αρχικά της διένεξης στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, ενώ η Ελλάδα θα συναινούσε στην τελωνειακή ένωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία.
Και ο Σημίτης και ο Πάγκαλος πίστευαν πως η συνολική αυτή προσέγγιση αποτελούσε μια στρατηγική απάντηση στο πρόβλημα που δημιούργησε η Τουρκία, η οποία από την Ουάσιγκτον βρήκε ενθάρρυνση και την υιοθέτησε. Και πάλι η ελληνική προσπάθεια προσέκρουσε στην Άγκυρα, η οποία πρόβαλε με μαξιμαλιστικό τρόπο την θεωρία γκρίζων ζωνών και επέμενε εξ αρχής στην αποστρατικοποίηση των Δωδεκανήσων. Άλλο ένα επίτευγμα που αβίαστα προκύπτει, είναι ότι οι Αμερικανοί επέλεξαν την εύκολη οδό των ίσων αποστάσεων και της ουδετερότητας.
Ο Τούρκος πρωθυπουργός είχε έγγραφα -πριν από την κρίση των Ιμίων- τα οποία αποδείκνυαν πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η νησίδα των Ιμίων ανήκει στα Δωδεκάνησα και ήταν αναμφισβήτητα ελληνική. Σε ένα από τα έγγραφα αυτά καταγράφεται πως ο Τούρκος Πρέσβης στη Ρώμη είχε προειδοποιήσει την πρωθυπουργό Τσιλέρ πριν από την κρίση των Ιμίων, ότι η Ιταλία είχε έγγραφα τα οποία αποδείκνυαν πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η νησίδα των Ιμίων ανήκει στα Δωδεκάνησα και ήταν επομένως αναμφισβήτητα ελληνική.
Έμμεσες ευθύνες είχε και η Ιταλία, η οποία μάλιστα εκείνη την εποχή ασκούσε την προεδρία της Ευρώπης, λόγω καθυστέρησης με την οποία αντέδρασε σε ένα τόσο λεπτό ζήτημα που αφορούσε την εδαφική ακεραιότητα ενός Ευρωπαϊκού κράτους. Ο Σημίτης και ο Πάγκαλος νόμισαν πως αυτό ήταν μια συνολική απάντηση στο πρόβλημα των Δωδεκανήσων.
Έτσι οι Τούρκοι ανακάλυψαν τις γκρίζες ζώνες και επέμεναν ακόμη στην αποστρατικοποίηση των Δωδεκανήσων, ενισχυόμενοι από τους Αμερικανούς. Κι’ αρχίζουν τα ραβασάκια. Αποχαρακτηρίζονται έγγραφα, που πρέπει να παραμείνουν κλειστά λόγω της βλάβης που θα προκαλούσαν. Επίσης σε πολλά έγγραφα υπάρχει η επισήμανση «λογοκριμένα κείμενα» που σημαίνει ότι προστατεύεται ο γράφων ή οι αναφορές θίγουν πρόσωπα και θέτουν σε κίνδυνο το εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ. Πάντως και μετά την αφαίρεση αυτών των πληροφοριών, οι εναπομένουσες πληροφορίες παραμένουν πολλές και σημαντικές. Για πρώτη φορά γίνεται προβολή σε βάθος των εκτιμήσεων των Αμερικανών, μέσα από δικά τους τηλεγραφήματα.
Τα τηλεγραφήματα πάνε και έρχονται με την Τουρκία, το Αιγαίο παρέμενε μόνιμη εστία έντασης που ανά πάσα στιγμή μπορούσε να εκραγεί και να οδηγήσει σε σύρραξη. Ακολούθησαν και άλλα τηλεγραφήματα την ίδια και την επόμενη ημέρα με ανησυχητικό περιεχόμενο.
Επανέρχομαι στην αρχή του κειμένου για το «ευχαριστώ» του Σημίτη στους Αμερικανούς και τα περί «πανιού» του Πάγκαλου για τη σημαία.
Αυτά είπαν τότε οι Έλληνες πολιτικοί.
Έπεται συνέχεια των διαδραματιζομένων στην Πατρίδα.
Οι Έλληνες θα ζήσουν δύσκολα, αλλά η Ελλάδα έχει ζήσει χειρότερες καταστάσεις και η θεία πρόνοια θέλησε να υπάρχουν ακόμη, γιατί οι Έλληνες ξέρουν τι πρέπει να κάνουν. Η Ελλάδα είναι η πνευματική μητέρα της Ευρώπης.
Χαριτίνη Καλαμπόκη
